bevrijdingsdag - día de la liberación de holanda 5 mayo

AMSTERDAM MUSEUM PLEIN
BEVRIJDINGSDAG
DÍA DE LA LIBERACIÓN DE LOS PAÍSES BAJOS
5 MAI 1992

Leído por Ana Sebastián en ocasión del Festejo del Día de la Liberación

Aan de Nederlandse volk  die ons liet met ons leven volgen
Al pueblo holandés que nos permitió continuar con nuestra vida.
Aan alle mijn kolega`s schrijvers met wie we delen die dag samen
A todos mis colegas escritores con los que compartimos ese día
en helaas heb ik geen beelden.
del que no tengo  lamentablemente imágenes.
In het bijzonder aan alle mijn vrienden van dar.
 Y en especial a mis amigos de allá.

Een verhaal voor de DAG VAN DE VRIJHEID VAN MENINGSUITING
Una historia para el día de la Libertad de Expresión en el Día de la Liberación de Holanda

Als kind wonde zij in een groot huis:           
De chica ella vivía en una casa grande:
met vader, moeder, oma van vaderskant en ook oud-tante en oud-oom
con padre, madre, madre, abuela paterna y también tía abuela y tío abuelo
en, natuurlijk ook de bijbehorende hond.
y, como es normal, también el pertinente perro.
Twee straten verder stond ook een groot huis en dat was van opa en oma van moederskant.
A dos cuadras había también una casa grande y era la casa de los abuelos maternos.
Ze moest, dus, als kleine meid, luisteren naar alle wat oudere mensen zeiden.
Ella debía, entonces, de  chica, escuchar todo lo que los mayores le decían.
Haar oud-oom zei tegen haar…  Haar oud-oom, die bepalend is geweest  in wat ze later  zou worden…
Su tío abuelo paterno le decía… Su tío abuelo paterno, que fue determinante
en lo que ella llegaría a ser…
haar oud- oom zei altijd:
su tío abuelo le decía siempre:
“Je moet steeds zeggen wat je wilt. Zelfs als ze dat niet willen horen.
Tenés que decir siempre lo que querés. Aun cuando no te quieran oír.
Dat is je recht. Je moet zeggen dat wat en hoe je wilt.
Es tu derecho. Tenés que decir lo que vos querés y cómo querés
En als je in staat ben, moet je het ook schrijven. En nog wat, je moet je laten lezen!”
Y si podés, tenés también que escribirlo. Y todavía más,¡ te tenés que hacer leer!”
En ze vond dat zo interesant…
Y ella encontraba a eso tan interesante…

Toen haar oud-oom dat zei, zei haar vader:
Cuando su tío abuelo decía eso,  le decía su padre:
“Nee, meid, je moet niet alles zeggen wat je wilt,
No, nena, vos no tenés que decir todo lo que querés,
omdat  de mens erger is dan  de eergste reptile.
porque el ser humano es peor  que el peor reptil.
Als je dat wat je wilt zegt,  tu est fini!”
Y si decís todo lo que querés, tú est fini!”

Toen haar oma van vaderskant, die altijd achter de deuren aan het luisteren was,
Cuando su abuela paterna que siempre escuchaba detrás de las puertas,
zijn raad hoorde, schudde zij haar hoofd en adviseerde aan het meisje:
oí ese consejo de él, sacudía la cabeza y le aconsejaba a la nena:
“Je moet altijd de helft  van het verhaal vertellen, anders geeft je je bloot.
Siempre tenés que contar la mitad de la historia, si no te quedás desnuda
Zo kom je in de war!  Dat is, meid, te mal!”
Así te metés en líos! Eso está, nena, demasiado mal!”

Haar oud-tante beweerde: “Je oma is oud en ze weet.
Su tía abuela afirmaba: “Tu abuela es vieja y sabe.
Ze heeft gelijk, anders krijg je spijt.”
Tiene razón. De otro modo te vas a arrepentir.”

Haar moeder, die een andere opvoeding had gehad, zei op dat moment niets.
Su madre, que había tenido otra educación, en esos momentos no decía nada.
Maar daarna: “Wees wijs. Oye, mira y calla / Luister, kijk en zwijg!”
Pero después: “¡Sé inteligente: Oír, mirar y callar!”

Haar grote voorbeeld was zijn vader, opa van moederskant.
El  gran ejemplo de su madre era su padre, su abuelo  materno.
Hij kon niets zeggen. Zelfs in het Galicisch niet, sin eigen moedertaal,
Él no podia decir nada. Ni aun en gallego, su lengua materna,
want wanneer hij een poging tot praten deed, scheeuwde zijn vrouw, haar andere oma:
porque, cuando intentaba apenas hablar, gritaba su mujer, su abuela materna:
“¡Tú!... ¡Calha!” / “Stil, jij!” En dat wel in hun oorspronkelijke taal.
“¡Tú!... ¡Calha!” Y eso sí en su lengua original.

De hond mocht wel blaffen… Tot het moment dat iemand ssshh! deed!
Al  perro se le permitía ladrar… Hasta el momento en que alguien decía Ssshí!

Zo, sinds haar kindertijd, had ze verschillende houdingen geleerd
Así, desde su infancia, ella aprendió distintas actitudes
tegenover de vrijheid van meningsuiting.
respect a la libertad de expresión.

Later had ze haar kennis hard verdiept en verrijkt over dit onderwerp.
Más tarde ella profundizó y enriqueció su conocimiento sobre el asunto.
Zo, leered ze dat je kan zeggen wat je wilt als midden in een woestijn ben,
Así aprendió que uno puede decir todo lo que quiere si está solo en medio de un desierto,
of in het midden van de pampa’s waar allen een verloren koe naar je kan luisteren,
o en medio de la pampa en donde sólo una vaca perdida te puede oír,
of misschien alleen in een zeilboot in het midden van de zee.
o tal vez solo en un velero en medio del mar.

Ze leerde ook dat om over rechtvaardigheid te praten
Aprendió también que para hablar de justicia
 je moet liever de vriend van de rechter zijn, of nog beter zijn vriendin.
es preferible ser amigo del juez, o mejor su amiguita.
Ondanks het feit dat iemand kort geleden op televisie zei
A pesar del hecho de que alguien hace poco dijo en la tele
dat sinds Henry Miller geen taboes meer bestaan,
que desde Henry Miller no existen más tabúes,
met het voorbijgaan van de tijd, leerde ze dat
en el transcurso del tiempo, ella aprendió que
 in het huis van iemand die opgehangen was, moet je nooit naar een touwtje refereren.
que en la casa de un ahorcado, nunca te tenés que referir a una soga.
En nooit een glaswate vragen bij de verdronken z`n gezien.
Y nunca pedir un vaso de agua en una familia de borrachos.
Zelfs nooit over pschyquiater praten in aanwezigheid van een gek
Tampoco nunca hablar de psiquiatras en presencia de un loco
of over de kwaliteit van een Parmaham in de eetkamer van een hongerlijder.
o de la calidad de un jamón de Parma en el comedor de un famélico.
In geen geval niet over burocratie en corruptie bij de autoriteit.
Y de ninguna manera hablar de burocracia o corrupción delante de la autoridad.

Dit alles has ze geleerd. En nog wat, bij voorbeeld, dat “per delicatessen” kan je je leven verliezen. Nietwaar, Rimbaud?
Todo eso aprendió, y todavía más, por ejemplo, que “por delicadeza” podés perder tu vida. No es verdad, Rimbaud?
Zo besloot ze haar leven niet meer te verliezen.
Así que ella decidió no perder más su vida.
Zo, begon ze de raad van haar oud-oom te volgen en begon ze zin en onzin te schrijven.
Así empezó a seguir el consejo de su tío abuelo y empezó a escribir razones y sinrazones.
Maar schrijven is een ding en publiceren wel andere.
Pero escribir es una cosa y publicar otra bien diferente.
Zo realiseerde ze zich dat als je een artikel wil schrijven,
Así se dio cuenta de que si querés escribir un artículo
moet de hoofdredakterur het goedekeuren: thematiek, stijl en gelegenheid.
lo tiene que aprobar el jefe de redacción: tema, estilo y oportunidad.
Als je een boek heb geschreven, dat is geen garantie dat ze het zullen uitgeven.
Si escribiste un libro no es garantía ninguna de que te lo van a editar.
Contacten, redacties, uitgevers zijn de gewone barriers.
Contactos, redacciones, editors son  las barreras usuales.
En nog een belangrijk element die al zeker Stendhal kende: Je moet in de mode zijn!
Y encima un element importante que seguro ya Sthendal conocía: Tenés que estar en  onda!
Anders ben je voorbij!!!  “¡To be in, man!” ¡The trend, et toujours le trend!”
De otro modo fuiste!!!  ““¡To be in, man!” ¡The trend, et toujours le trend!”
 Anders mis je de train!!
Si no, te perdiste el tren!!
En erger nog: Je moet niet vloeken.
Y todavía peor: No tenés que putear.
“Vloek niet” dit wordt ons in de oproep geadviseerd  die in iedere station men leest!
“No decir malas palabras” nos reza un cartel que en cada estación se puede leer!*

Geen “godvermme”, dus, alsjeblief!  Geen “godverdomme?
Ninguna puteada, entonces, por favor! ¿Ninguna puteada?
Het leven is zo kort en het goede en het slechte zo relatief!
La vida es tan corta y lo bueno y lo malo tan relativo!
Vrijheid van meningsuiting zonder vloeken? Hoe kan dat zijn?
¿Libertad de expresión sin puteadas? ¿Cómo puede ser?
Gelukkig kom ze uit een verre land, spreekt ze andere taal
Felizmente ella viene de una tierra lejana, habla otra lengua
en nog van talen kent zee en kleine aantal.
y además conoce una pequeña cantidad de otras.
Zo kan ze zeggen:
Así puede decir:
“¡La puta madre que los parió carajo! Merd!  Filho da puta! Va fa un culo!”
“La puta madre que los parió carajo! Merd! Filho da puta! Va fa un culo!”
En, zonder behoefte van de neologisme Shit!!!
y, sin necesidad del neologismo Shit!!!
kan ze een hele lange rozenkruis van vloeken uiten die niet iedereen versta.
ella puede rezar un largo Rosario de puteadas sin que nadie la entienda.
Het enige nadeel is dat, als buitenlander, men bezit maar een half-taal!
La única desventaja es que, como extranjero, uno sólo posee una media lengua!
(Laten we diskriminatie apart!)  En als iemand haar redenen niet wil verstaan
(Dejemos la discriminación aparte!)  Y si alguien no quiere entender sus razones
zegt die altijd het komt door haar slechte uitspraak.
dice siempre que es culpa de su mala pronunciación.

Toen ze uiteindelijk het geluk had gehad dat haar wijze en onwijze woorden
Cuando ella finalmente tuvo la suerte de sus sabias y no sabias palabras
gepubliceerde stonden, beleefde zee en andere verhaal:
fueran publicadas, experimentó otra historia:
Nooit ontbreekt een vriend met zijn opportune comentaar:
Nunca falta un amigo con su oportuno comentario:
“Waarom heb je van een pooier een goeie kerel gemaakt,
¿Por qué hiciste un buen tipo de alguien que es un cafisho,
waarom is de priester zo stout,
por qué el cura es tan atrevido,
waarom zulke lange zinnen, zo´n korte paragraaf,  waarom die moeilijke woorden,
por qué oraciones tan largas, párrafos tan cortos, por qué esas palabras difíciles,
waarom ben je zo erudite,  waarom zo plaat?
por qué sos tan erudita, por qué tan vulgar?
Je ben provocatif of je ben een lafaard!
Sos provocativo o sos un cobarde!
En ook hier laten we de critici apart want ze verdienen op deze manier hun pap.
Y aquí también dejemos los críticos aparte porque así ellos ganan su pan.
Met zulke vriende heb je zeker geen behoefte aan een vijand!
¡Con tales amigos no se necesita enemigos!
Zo, haar opstandige ziel  komt weer in opstand.
Así su alma rebelled comenzó otra vez a ponerse de pie.
En ze begint met haar vloeken als een rozenkruis.
Y ella empezó sus puteadas como un rosario.
Dat kom van de stem van haar oma van moederskant:
Y ahí vino la voz de su abuela materna:
“Vrijheid van meningsuiting?” en ze lacht.
“¿Libertad de expression?” y se reía.
In het Galicish herhaalt ze: “¡Tú!... ¡Calha!” “Stil, jij!” Zwigt!
En gallego repite: “¡Tú!... ¡Calha!” Silencio!
Een wees braaf. Zeg BEDANKT!  BEDANKT!!!! BEDANKT!!!
Y sé educada. Decí GRACIAS!!! GRACIAS!!! GRACIAS!!!

















•    Publiciteit van toen – Publicidad gráfica de ese año!!!